สังเวชนียสถาน (อ่านว่า สัง-เว-ชะ-นี-ยะ-สะ-ถาน) คือ สถานที่อันเป็นที่ตั้งแห่งความสังเวช เป็นคำที่ใช้เรียกสถานที่เกี่ยวเนื่องกับพระพุทธเจ้าโดยเฉพาะ
พระอานนท์เถระเจ้าได้กราบทูลว่า
“ในกาลก่อนเมื่อออกพรรษาแล้ว บรรดาพุทธบริษัททั้งหลายในทิศต่าง ๆ ได้เข้าใกล้ สนทนาปราศัยได้ความเจริญใจ ครั้นพระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จปรินิพพานแล้ว ข้าพระองค์ทั้งหลายจักไม่ได้โอกาสอันดีเช่นนั้น เหมือนกับเมื่อพระองค์ยังทรงพระชนม์อยู่อีกต่อไป”
พระพุทธองค์ทรงตอบพระอานนท์ว่า
“ดูก่อนพระอานนท์หลังจากเราตถาคตปรินิพพานจากไปแล้ว หากพวกเธอ มีความรำลึกถึงเรา และเดินตามรอยแห่งเรา จงพากันกราบไหว้บูชา สังเวชนียสถานทั้ง ๔ ของเรา คือ สถานที่เราประสูติ สถานที่เราตรัสรู้ สถานที่เราแสดงปฐมเทศนา และสถานที่เราจะปรินิพพาน ที่ป่าสาละกุสินารานี่ล่ะ อานนท์”
พระพุทธเจ้ายังตรัสว่า
“อานนท์ สังเวชนียสถาน 4 ตำบลนี้ เป็นสถานที่ควรแก่ความสังเวช เมื่อผู้มีศรัทธาได้ไปยังสถานที่ 4 แห่งนี้ด้วยความเลื่อมใสเมื่อทำการกิริยา คือ ตายลงแล้ว จักได้ถึงสุคติ ไปเกิดในโลกสวรรค์”
พุทธสังเวชนียสถาน 4 ตำบล ได้แก่
1.ลุมพินีวัน : สถานที่ประสูติ
สถานที่ประสูติแห่งองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น ตั้งอยู่กึ่งกลางระว่างกรุงกบิลพัสดุ์และกรุงเทวทหะ กรุงกบิลพัสดุ์เป็นเมืองหลวงของแคว้นสักกะ กรุงเทวทหะเป็นเมืองหลวงของแคว้นโกลิยะ ปัจจุบันนี้อยู่ในเขตประเทศเนปาล ซึ่งตั้งอยู่ทางทิศเหนือของประเทศอินเดีย และสถานที่ประสูตินี้ตั้งอยู่ห่างจากชายแดนอินเดีย-เนปาลประมาณ 32 กิโลเมตร ภาษาทางราชการเรียกว่า “ลุมมินเด”
ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับลุมพินีวันสำหรับผู้ที่จะไปแสวงบุญ : ลุมพินี,เนปาล (Lumbini, Nepal) : สังเวชนียสถานแห่งที่ 1
2.พุทธคยา : สถานที่ตรัสรู้
สถานที่ตรัสรู้นี้ แต่เดิมทีเดียวในสมัยพุทธกาลนั้น คือตำบลอุรุเวลาเสนานิคม เมืองคยา แคว้นมคธ ซึ่งมีเมืองราชคฤห์ เป็นเมืองหลวง ปัจจุบันสถานที่ตรัสรู้นี้เรียก ตำบลพุทธคยา รัฐพิหาร มีเมืองหลวงชื่อ ปัฎนะ หรือ ปัฎนา ประเทศอินเดีย
ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับพุทธคยาสำหรับผู้ที่จะไปแสวงบุญ : พุทธคยา,อินเดีย (BodhGaya, India) : สังเวชนียสถานแห่งที่ 2
3.สารนาถ : สถานที่แสดงปฐมเทศนา
เป็นสถานที่ทรงแสดงปฐมเทศนาครั้งแรกมีชื่อว่า “ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร” เพื่อโปรดพระปัญจวัคคีย์ทั้ง 5 อันมีโกณทัญญะ วัปปะ ภัททิยะ มหานามะ และอัสสชิ สถานที่นี้อยู่ในป่าอิสิปตนมฤคทายวัน ใกล้เมืองพาราณสี แคว้นกาสี ปัจจุบันเรียกสารนาถ
ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับสารนาถสำหรับผู้ที่จะไปแสวงบุญ : สารนาถ,อินเดีย (Sarnath, India) : สังเวชนียสถานแห่งที่ 3
4.กุสินารา : สถานที่ปรินิพพาน
เป็นเมืองที่พระพุทธเจ้า เสด็จดับขันธ์ปรินิพพาน ซึ่งสถานที่ปรินิพพานอยู่ในเขตสาลวโนทยาน(ป่าไม้สาละ) จังหวัดโครักขปูร์ รัฐอุตตรประเทศ เป็นที่ร่มรื่น มีต้นไม้สาละล้อมรอบ เดิมเป็นสวนของพระเจ้ามัลละกษัตริย์ หลังจากปรินิพพานแล้ว โทณพราหมณ์ ได้แบ่งพระบรมสารีริกธาตุออกเป็น 8 ส่วน
ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับกุสินาราสำหรับผู้ที่จะไปแสวงบุญ : กุสินารา,อินเดีย (Kusinaga,India) : สังเวชนียสถานแห่งที่ 4
ต่อมาภายหลังจึงเกิดการจาริกไปยังสถานที่ที่พระพุทธองค์ทรงแสดงปาฏิหาริย์เพิ่มขึ้นอีก 4 แห่ง นั่นคือ
1.สังกัสสะ: สถานที่เสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์
2.สาวัตถี: สถานที่แสดงยมกปาฏิหาริย์
3.ราชคฤห์: สถานที่ทรมานช้างนาฬคีรี
4.เวสาลี: สถานที่ทรมานพญาวานร
Tips
- 50 ข้อควรรู้ก่อนไปเยือนอินเดียครั้งแรก
- ใครที่วางแผนไปเดินทางไปอินเดีย ขอแนะนำให้เช่า Pocket Wifi สำหรับใช้ที่อินเดียโดยเฉพาะเพราะสามารถใช้งานอินเทอร์เน็ตได้ไม่จำกัดและแชร์ได้หลายเครื่อง
