วัดเวฬุวัน เป็นวัดแห่งแรกในพระพุทธศาสนา และวัดนี้ยังเป็นสถานที่เกิดเหตุการณ์สำคัญ อันเป็นที่มาของวันมาฆะบูชา
คำว่า เวฬุวัน แปลว่า สวนไผ่ ซึ่งแต่เดิมนั้น ดังนั้น วัดเวฬุวันมหาวิหาร หมายถึง วัดที่เป็นสวนป่าไผ่ (The bamboo grove temple) ชื่อเต็มคือ พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน
วัดแห่งนี้เป็นพระราชอุทยานของพระเจ้าพิมพิสาร กษัตริย์แคว้นมคธ ตั้งอยู่นอกเมืองราชคฤห์ เมื่อพระพุทธเจ้าตรัสรู้แล้วได้เสด็จไปยังเมืองราชคฤห์ พระเจ้าพิมพิสารทรงยกพระราชอุทยานสวนไม้ไผ่ถวายเป็นที่ประทับแห่งแรกแด่พระพุทธเจ้าและเหล่าพระสงฆ์สาวก ด้วยทรงเห็นว่าเป็นที่สงบร่มรื่น เหมาะสำหรับอยู่บำเพ็ญธรรมของพระสงฆ์ ถือกันต่อมาว่าสถานที่นี้เป็นวัดแห่งแรกในพระพุทธศาสนา นอกจากนี้วัดนี้ยังเป็นสถานที่พระพุทธเจ้าแสดงโอวาทปาติโมกข์แก่พระสาวกจำนวน 1,250 รูป แล้วส่งไปเป็นพระธรรมทูตประกาศพระศาสนา อันเป็นที่มาของ "วันมาฆบูชา"
ในปัจจุบันวัดเวฬุวันมหาวิหาร ได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดีย ภายในบริเวณยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก มีสระน้ำขนาดใหญ่ สวนไผ่ที่ร่มรื่น
สระโบกขรณีกลันทกนิวาป (สระน้ำ) กลางวัดเวฬุวันมหาวิหาร
ลานจาตุรงคสันนิบาต
ลานที่มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่ ลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชฌกูฏ)
เวฬุวันมหาวิหารมีสระน้ำร้อนไหลผ่านชื่อว่า ตโปทานทีหรือตโปทาราม ซึ่งพระพุทธเจ้าได้ตรัสว่า แม่น้ำนี้ไหลผ่านโลหะกุมภีมหานรกจึงมีความร้อนอยู่ บ่อน้ำร้อนนี้ทำให้เกิดบัญญัติสิกขาบทให้พระภิกษุสรงน้ำได้ 15 วันต่อครั้ง ที่พระพุทธเจ้าท่านบัญญัติไว้เช่นนี้เพราะไม่ต้องการให้พระภิกษุติดสบาย และอีกอย่างหนึ่งหากพระภิกษุอาบน้ำอยู่จะทำให้ผู้อื่นไม่กล้าเข้าไปอาบ
จากวัดเวฬุวันเราสามารถเดินไปตโปทารามได้ โดยปัจจุบันนี้ตโปทารามถูกพวกพราหมณ์ไปจับจองเป็นของศาสนาตัวเอง และเชื่อว่าเป็นบ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์จากเขาเวภารบรรพต รักษาโรคภัยไข้เจ็บได้
ที่นี่ยังกำหนดให้คนในวรรณะต่างๆอาบได้ลดหลั่นตามลำดับ คนที่เป็นวรรณะกษัตริย์ วรรณพราหมณ์ก็อาบที่ใกล้ๆต้นแม่น้ำที่สูงกว่า คนวรรณะต่ำๆ ก็อาบน้ำที่ไหลลดหลั่นลงมา บางทีน้ำไหลมาออกดำๆ เขียวๆ เขาก็อาบกันได้
ขอบคุณข้อมูลเพิ่มเติมจาก : wikipedia วัดเวฬุวันมหาวิหาร, dhammajak
บทความที่เกี่ยวข้อง
เขาคิชฌกูฏ (Gridhrakuta Hill) ประเทศอินเดีย
แม่น้ำคงคา (Ganges River) เมืองพาราณสี ประเทศอินเดีย
รวบรวมข้อมูลสำหรับผุ้ที่จะไปแสวงบุญ ณ สังเวชนียสถาน 4 ตำบล ประเทศอินเดีย,เนปาล