เวสาลี หรือ ไวศาลี (Vaishali) เป็นเมืองหลวงแห่งแคว้นที่มีความเจริญรุ่งเรืองมากแคว้นหนึ่งในบรรดา 16 แคว้นของชมพูทวีป มีความสำคัญในฐานะที่เป็นเมืองหลวงของคณะเจ้าลิจฉวี มีการปกครองด้วยระบบสามัคคีธรรมหรือคณาธิปไตย(บ้างก็ว่าด้วยระบอบประชาธิปไตย) แห่งแรก ๆ ของโลก
เมืองนี้เป็นเมืองที่เจริญรุ่งเรืองอย่างยิ่งในสมัยพุทธกาล เป็นเมืองที่มั่นแห่งสำคัญของพระพุทธศาสนาในสมัยนั้น โดยพระพุทธเจ้าเคยเสด็จเยี่ยมเมืองแห่งนี้ในปีที่ 5 หลังการตรัสรู้ ตามการกราบบังคมทูลเชิญจากเจ้าผู้ครองแคว้น แต่ละครั้งจะทรงประทับที่กูฏาคารศาลา ป่ามหาวัน เป็นส่วนใหญ่ ข้างๆกับกูฏาคารศาลายังมีเสาหินพระเจ้าอโศกมหาราช ซึ่งนับว่าเป็นเสาสิงห์ที่มีความสมบูรณ์ที่สุดใน บรรดาเสาหินศิลาจาลึกที่ถูกค้นพบ
ที่กูฏาคารศาลาแห่งนี้มีพระสูตรหลายพระสูตรเกิดขึ้นที่นี่ และเป็นที่พระพุทธองค์ทรงอนุญาตให้พระนางมหาปชาบดีโคตมีเถรี พระน้านางของพระพุทธองค์ พร้อมกับบริวาร สามารถอุปสมบทเป็นภิกษุณีได้เป็นครั้งแรกในโลก และในการเสด็จครั้งสุดท้ายของพระพุทธองค์ พระองค์ได้ทรงรับสวนมะม่วงของนางอัมพปาลี นางคณิกาประจำเมืองเวสาลี ซึ่งนางได้อุทิศถวายเป็นอารามในพระพุทธศาสนา
พระพุทธองค์ได้ทรงจำพรรษาสุดท้ายที่เวฬุวคาม และได้ทรงปลงอายุสังขารที่ปาวาลเจดีย์ และเมื่อหลังพุทธปรินิพพานแล้วได้ 100 ปี ได้มีการทำสังคายาครั้งที่ 2 ณ วาลิการาม
พระสถูปปาวาลเจดีย์
ภายในปาวาลเจดีย์มีพระสถูปเก่าแก่ที่มุงด้วยเพิงสังกะสี สร้าง ครอบองค์สถูป โครงสร้างของหลังคาคล้ายกับสถูปทรงกลม ไม่มียอด แหลม ฐานล่างโบกด้วยปูน เป็นสถานที่พระยามารได้เข้ามากราบทูลขอให้พระองค์เสด็จปรินิพพาน และเป็นสถานที่พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงปลงอายุสังขารเป็นครั้งสุดท้าย พุทธวาจาในวันปลงอายุสังขาร “สังขารทั้งหลายมีความเสื่อมเป็นธรรมดา ขอท่านทั้งหลายจงยังความไม่ประมาทให้ถึงพร้อมเถิด ชนเหล่าใดทั้งเด็กทั้งผู้ใหญ่ ทั้งพาล ทั้งบัณฑิต ทั้งมั่งมี ทั้งขัดสน ล้วนมีความตายเป็นเบื้องหน้า” ต่อจากนั้นอีก 3 เดือน จึงเสด็จดับขันธปรินิพพาน ณ เมืองกุสินารา
ปาฏิหาริย์ที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งในพุทธประวัติที่เกิดขึ้นที่เมืองเวสาลีแห่งนี้ ก็คือ มีลิงตัวหนึ่งเห็นช้างปรนนิบัติถวายพระพุทธเจ้า ก็ได้นำรวงฝึ้งมาถวายพระพุทธเจ้าบ้าง พระพุทธเจ้าทรงรับแต่ไม่ทรงฉัน ลิงจึงเข้าไปนำรวงผึ้งกลับมาพิจารณาดู เมื่อเห็นตัวอ่อนของฝึ้ง จึงนำตัวอ่อนออกหมดแล้วนำแต่ผึ้งหวานเข้าไปถวายใหม่ คราวนี้พระพุทธเจ้าทรงรับแล้วฉัน ลิงแอบดูอยู่บนต้นไม้ เห็นพระพุทธเจ้าทรงฉันรวงผึ้งก็กระโดดโลดเต้นด้วยความดีใจ จนพลัดตกลงมาตาย และได้กลายเป็นเทวดาไปเกิดเป็นเทพบุตรอยู่ที่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์
ขอบคุณข้อมูลเพิ่มเติมจาก : wikipedia เวสาลี
บทความที่เกี่ยวข้อง
เขาคิชฌกูฏ (Gridhrakuta Hill) ประเทศอินเดีย
แม่น้ำคงคา (Ganges River) เมืองพาราณสี ประเทศอินเดีย
เวฬุวัน (Venuvan) ประเทศอินเดีย
รวบรวมข้อมูลสำหรับผุ้ที่จะไปแสวงบุญ ณ สังเวชนียสถาน 4 ตำบล ประเทศอินเดีย,เนปาล
